Quyền lực của Mamluk tại Ai Cập Mamluk

Mamluk
Lãnh thổ Mamluk Ai Cập khoảng năm 1450.
Hoạt động1250–1517
Phục vụĐế chế Ottoman
Phân loạiChiến sĩ Hồi giáo Cận Đông
Tổng bộAi Cập
Màu sắcVàng
Tham chiếnCác cuộc Thập tự chinh

Nguồn gốc

Nguồn gốc của các sultan Mamluk ở Ai Cập bắt đầu từ triều đình Ayyubid khi Saladin (Salah al-Din) thiết lập năm 1174. Với người chú Shirkuh của mình, ông chinh phạt Ai Cập cho vua Zengid là Nur al-Din năm 1169. Vào năm 1189, sau khi chiếm giữ Jerusalem, Saladin củng cố sự kiểm soát trên khắp Trung Đông. Sau khi Saladin chết, những người con trai của ông lao vào tranh chấp nhau để phân chia đế chế, và mỗi người đều cố gắng tập trung quanh mình những đoàn cận vệ mamluk ngày một lớn hơn.Vào năm 1200 người em trai của Saladin là Al-Adil nối ngôi ông và kiểm soát toàn bộ đế chế bằng cách đánh bại, giết chết hoặc giam cầm những người anh em khác và những đứa cháu của mình. Với mỗi chiến thắng, Al-Adil lại sáp nhập những đội quân mamluk bị đánh bại vào quân của mình. Quá trình này được lặp lại với cái chết của Al-Adil năm 1218 và của con trai ông năm 1238. Nhà Ayyubid bị chi phối bởi các lực lượng mamluk và chẳng mấy chốc đã kết nạp họ vào những hoạt động chính trị trên triều đình của vương quốc.Vào năm 1315, các chiến binh Mamluk xâm chiếm và chế ngự được một phần lớn của Nubia, nhưng sức mạnh vẫn giữ nguyên với việc một hoàng thân Nubia cải từ đạo Chính thống sang đạo Hồi.

Quân Pháp tấn công và Mamluk tiếp quản

Vào tháng 6 năm 1249, Cuộc thập tự chinh thứ bảy dưới sự lãnh đạo của vua Louis IX của Pháp đổ bộ vào Ai Cập và chiếm Damietta. Quân Ai Cập rút lui ngay từ đầu. Khi sultan Ai Cập As-Salih Ayyub chết, quyền lực chuyển một thời gian ngắn cho con trai ông là Turanshah và sau đó là người vợ yêu quý của ông Shajar Al-Dur (hay Shajarat-ul-Dur). Bà đã giành quyền kiểm soát với sự ủng hộ của các chiến binh mamluk và tiến hành một cuộc phản công. Đội quân do Baibars chỉ huy đã đánh bại quân của vua Louis. Vị vua này đã trì hoãn rút quân quá lâu và bị các Mamluk bắt giữ vào tháng 3 năm 1250 và đồng ý trả tiền chuộc 400.000 livrơ (150.000 trông số đó không bao giờ được trả). Áp lực chính trị của việc người đứng đầu là phụ nữ đã khiến Shajar kết hôn với người lãnh đạo mamluk là Aybak, ông này sau đó bị giết trong phòng tắm của mình, và quyền lực sau đó được quan phó nhiếp chính Qutuz nắm lấy. Ông chính thức lập ra triều đại Bahrivương triều Mamluk đầu tiên.

Hình vẽ một Mamluk năm 1779

Những chiến binh Mamluk và người Mông Cổ

Khi quân Mông Cổ của Húc Liệt Ngột tàn phá và cướp bóc Bagdad năm 1258 và tiến xa về hướng Syria, emir Mamluk là Baybars đã rời Damascus tới Cairo nơi ông được tiếp đón bởi sultan Qutuz. Sau khi hạ thành Damascus, Húc Liệt Ngột yêu cầu Qutuz giao nộp Ai Cập nhưng Qutuz đã giết sứ giả của Húc Liệt Ngột và với sự giúp sức của Baibars, huy động quân đội của mình. Mặc dù Húc Liệt Ngột phải trở về phía Đông khi Đại Hãn Mông Kha tử thương trong trận đánh với quân Nam Tống, ông để tướng của mình là Kitbuqa ở lại tấn công. Qutuz nhử quân Mông Cổ vào trong một ổ phục kích gần sông Orontes, đánh họ thảm bại trong trận Ain Jalut, bắt giữ và hành quyết Kitbuqa.Sau chiến thắng vĩ đại này, Qutuz bị ám sát. Người ta nói rằng Baybars I, người nắm lấy quyền lực đã dính dáng đến vụ ám sát. Trong những thế kỷ tiếp theo quyền lực thường được chuyển giao theo cách này: thời gian trị vì trung bình của một vua Mamluk là 7 năm.Những chiến binh Mamluk đánh bại người Mông Cổ lần thứ hai tại Homs vào năm 1260 và bắt đầu đẩy họ về phía đông. Trong quá trình này, họ thống nhất quyền lực vượt qua Syria, củng cố miền đất này, thiết lập quan hệ ngoại giao giữa các hoàng thân địa phương. Quân đội của Baybars tấn công Acre năm 1263, chiếm giữ Caesaria năm 1265 và thảm sát dân cư ở Antioch năm 1268.Mamluk cũng đánh bại cuộc tấn công của Mông Cổ vào Syria các năm 1271, 1281 (trận Homs lần thứ hai). Họ bị thất trận trước quân Mông Cổ và các đồng minh Cơ Đốc giáo trong trận Wadi al-Khazandar năm 1299. Tuy nhiên, trong các năm 1303/04, 1312, họ lại đập tan những cuộc tấn công của Mông Cổ, khiến cho đế chế này vĩnh viễn không thể chiếm được Syria.

Thời Ottoman

Ngôi vị Sultan của Mamluk tồn tại cho đến năm 1517, khi nó bị xâm chiếm bởi đế chế Ottoman. Thể chế của các chiến binh mamluk tiếp tục tồn tại dưới thời Ottoman, mà dù không cùng một kiểu giống như dưới chế độ của sultan.

Sự độc lập của những người Mamluk với Ottoman

Năm 1768 Sultan Ali Bey Al-Kabir tuyên bố độc lập với người Ottoman, nhưng quân triều đình Ottoman đã đánh bại được vị sultan này và giữ nguyên địa vị của họ. Vào thời điểm này những cuộc tuyển mộ nô lệ được đưa vào từ GruziaKavkaz.Hoàng đế Pháp Napoléon Bonaparte đánh bại quân đội Mamluk trong "Trận chiến Kim tự tháp" khi tấn công Ai Cập năm 1798 và đẩy họ về vùng Thượng Ai Cập (vùng cách xa châu thổ sông Nil nhất). Các chiến binh Mamluk vẫn sử dụng kỵ binh trong các chiến thuật công kích, chỉ thay đổi duy nhất là sự bổ sung những khẩu súng hỏa mai.

Sau sự ra đi của quân Pháp năm 1801, các Mamluk tiếp tục cuộc đấu tranh giành độc lập, thời gian này là chống lại đế chế Ottoman và Anh Quốc. Năm 1803 những người lãnh đạo Mamluk là Ibrahim BegUsman Beg viết một bức thư cho tổng lãnh sự Nga và yêu cầu ông ta đóng vai trò là người hòa giải với Sultan để cho phép họ đàm phán ngừng bắn và trở về quê cha đất tổ tại Gruzia. Đại sứ Nga tại Istanbul thằng thừng từ chối việc dàn xếp này bởi vì triều đình Nga lo sợ việc cho phép các chiến binh Mamluk trở về Gruzia, nơi mà phong trào giải phóng dân tộc tăng lên mạnh mẽ có thể được cổ vũ bởi sự trở về của Mamluk

Năm 1805, cư dân của Cairo nổi loạn. Đây là cơ hội tuyệt vời cho các Mamluk nắm lấy quyền lực, nhưng mâu thuẫn trong nội bộ và sự phản bội đã ngăn cản họ lợi dụng cơ hội này. Vào năm 1806, những chiến binh Mamluk đánh bại lực lượng người Thổ vài lần, và trong tháng 6, phe đối lập đã ký kết một hiệp ước hòa bình theo đó, Muhammad Ali, người được bổ nhiệm là thống đốc Ai Cập vào ngày 26 tháng 3 năm 1806, bị cách chức và chính quyền ở Ai Cập trở về tay các Mamluk. Tuy nhiên, họ không thể lợi dụng cơ hội này bởi vì có sự xung đột giữa 2 phe cánh, Muhammad Ali vẫn giữ được chính quyền của mình.

Sự kết thúc của quyền lực Mamluk ở Ai Cập

Muhammad Ali biết rằng cuối cùng thì ông cũng sẽ phải giải quyết những chiến binh Mamluk nếu ông vẫn còn muốn trị vì Ai Cập. Họ vẫn là chủ nhân thời phong kiến của Ai Cập và vùng đất của họ là nguồn gốc của sự giàu sang và quyền lực.Vào ngày 1 tháng 3 năm 1811, Muhammad Ali mời tất cả các Mamluk tới cung điện của ông để đánh dấu lời tuyên chiến với những người Ả Rập Wabhabi. Khoảng 600 đến 700 chiến binh Mamluk đã diễu hành ở Cairo. Gần cổng Al-Azab, trong một con đường hẹp từ Mukatam Hill, quân của Muhammad Ali phục kích và giết hầu như toàn bộ trong một sự kiện được biết đến là Cuộc thảm sát tại pháo đài. Theo truyền thuyết, chỉ duy nhất một Mamluk tên là Hasan tồn tại khi đi đường tắt sang Thổ Nhĩ Kỳ và nhảy ngựa qua một vách núi để chạy thoát.Trong tuần tiếp theo, hàng trăm chiến binh Mamluk bị giết trên khắp Ai Cập, chỉ riêng thành Cairo đã có hơn 1000 người bị giết. Toàn Ai Cập ước lượng có 3000 Mamluk và người thân của họ bị giết.Mặc dù có những cố gắng của Muhammad Ali để thủ tiêu các Mamluk tại Ai Cập, một nhóm trong số họ đã chạy trốn biến mất về hướng nam mà bây giờ là Sudan. Vào năm 1811, những người Mamluk này thành lập một nhà nước tại Dunqulah trong vương quốc Sennar như một căn cứ cho việc buôn bán nô lệ của họ. Năm 1820, sultan của Sennar thông báo cho Muhammad Ali rằng ông không thể làm theo yêu cầu là trục xuất những người Mamluk. Để phản ứng lại, pasha (quan tướng Thổ Nhĩ Kỳ) đã đưa 4000 quân để xâm lược Sudan, quét sạch các Mamluk và giành lại cho Ai Cập. Lực lượng của pasha nhận được sự quy phục của Kashif, đánh tan những người Mamluk ở Dunqulah, xâm chiếm Kordofan và chấp nhận sự đầu hàng của Sennar từ sultan cuối cùng của người Funj, Badi VII.

Họa phẩm của Francisco de Goya vẽ cảnh trận tấn công của Mamluk vào Madrid ngày 2 tháng 5 năm 1808.